Meditatie

Meditatie

Meditatie is een techniek waarmee we onze geest tot rust kan komen. We kunnen een bepaalde staat van bewustzijn bereiken, die heel anders is dan de staat waar we normaal in zijn. Dat betekent dat we door alle lagen van onszelf heengaan en uiteindelijk bij die staat van bewustzijn kunnen komen.
Veel mensen hebben baat bij meditatie. Mensen die regelmatig mediteren geven aan meer rust in hun hoofd hebben of beter met negatieve gedachten om te kunnen gaan.

Onderzoek naar meditatie 

Niet iedereen denk dat meditatie echt iets doet en zeggen dat het een placebo effect is. Welk effect heeft mediteren daadwerkelijk op ons brein? De laatste jaren word er steeds meer onderzoek gedaan door wetenschappers naar meditatie en het effect ervan op ons brein.

Zo ontdekte Steven Laureys in 2017: meditatie helpt tegen stress en angst. Deze Belgische neuroloog deed een onderzoek naar meditatietechnieken en de invloed daarvan op de hersenen.

In zijn onderzoek leerde hij proefpersonen acht weken lang verschillende meditatietechnieken aan. Voorafgaand aan het onderzoek en ook na die 8 weken werden hersenscans gemaakt. Hieruit bleek dat de gebieden in de hersenen die een grote rol spelen bij stress, maar ook angst, veel kleiner waren geworden bij deze proefpersonen.

Daarbij waren juist ook de netwerken die belangrijk zijn voor het regelen en sturen van emoties en het geheugen versterkt. Ook gaven de proefpersonen aan dat ze zich beter voelden na die weken mediteren.

Ook neurowetenschapper Sara Lazar onderzocht welk effect meditatie heeft op de hersenen. Ze begon met yoga na een hardloopblessure en hoewel ze erg sceptisch was, ervaarde ze dat ze onder andere rustiger werd, haar concentratie vergrootte en ze zich beter kon inleven in anderen.

Haar onderzoek zette ze voort met te vraag of het ook de breinstructuur ook echt kan veranderen. Samen met een onderzoeksteam van Harvard deed ze hier onderzoek naar en verzamelde ze proefpersonen. Voor de eerste groep werden mensen geselecteerd die zo’n 30 tot 40 minuten per dag mediteerden, voor de tweede juist mensen die dit nooit deden.

Van beide groepen werden scans van de hersenen gemaakt en kwam uit naar voren dat bij de mensen die mediteerden meer grijze massa in bepaalde gebieden van de hersenen werd gevonden dan bij de groep die nooit mediteerden. Dit was onder andere te zien in de prefrontale cortex, het gebied in de hersenen dat belangrijk is voor het nemen van besluiten en het (werk)geheugen.

‘Ja maar het verschil in hersenen was er misschien al voordat de experimentele groep ging mediteren.’ Zeiden sceptici en critici. De mensen die elke dag mediteerden hadden misschien al een heel andere leefstijl, deden ander werk of aten anders. Dat kan natuurlijk ook invloed hebben op de hersenen.

Daarom besloot Lazar samen met haar team om een vervolg onderzoek te doen. Dit keer met een groep deelnemers die nooit eerder mediteerden en een gelijksoortige levensstijl hadden. Weer werden er vooraf scans van de hersenen van alle deelnemers gemaakt. Daarna volgden de deelnemers een meditatietraining van 8 weken waarin ze elke dag ongeveer 30 minuten mediteerden. Na die 8 weken werden er opnieuw scans gemaakt. Daarop was een zichtbaar verschil op te zien. Niet alleen ten opzichte van hun eigen, eerdere scans, maar ook ten opzichte van de groep die geen meditatietraining had gevolgd. In vier gebieden in de hersenen was de grijze massa zichtbaar veranderd:

-De grijze massa in de hippocampus was toegenomen. Dit is het gebied dat belangrijk is voor leren, geheugen en het reguleren van emoties.

-In het hersengebied dat te maken heeft met conflictmonitoring, het verwerken van emoties en het regelen van concentratievermogen en was de grijze massa toegenomen.

-In het hersengebied dat betrokken is bij zelfbewustzijn, compassie en empathie was de grijze massa toegenomen.

-Waar de grijze massa juist afnam, was in de amygdala. Dit is het gebied in het brein  dat zorgt voor angsten en stress.

Mediteren bij kinderen

Meditatie kan kinderen helpen om de drukte uit het dagelijkse leven weg te filteren. Er is zoveel zintuiglijke stimulatie rondom kinderen dat kan leiden tot stress, een (constant) angstgevoel, rusteloosheid en vermoeidheid. Kinderen hebben (net als wij) behoefte aan rustpunten in hun leven in onze drukke, soms chaotische en harde maatschappij om deze beter te kunnen weerstaan. Ook hebben zij vaak (de onbewuste) behoefte om van een afstand naar zichzelf te kijken en hierdoor hun eigen krachten en talenten te kunnen zien of ontdekken.

Mediteren is een van de makkelijkste manieren om met je aandacht bij jezelf te zijn. Vooral geleide meditaties zijn heel gemakkelijk en toegankelijk voor kinderen. Ze doen denken aan het vertellen of voorlezen van een verhaal. Veel kinderen vinden mediteren een prettige manier om te ontladen, omdat het weinig/geen inspanning vergt (in tegenstelling tot bijv. sporten) maar ze wel direct er na resultaat voelen. Geleide kindermeditaties hebben een kalmerende, ontspannende werking. Daardoor kan een kind sneller en makkelijker prikkels verwerken en blijft het minder hangen in gedachten, emoties of angsten. Meditaties kunnen ook helpen om goed in slaap te komen en beter door te slapen.

Mediteren bij Buro Kosmos

Mediteren bij Buro Kosmos gebeurt op antroposofische wijze. Het een manier van mediteren om vanaf grotere afstand te kijken naar jezelf – liefdevol en zonder oordeel. Je wordt jezelf bewuster van wat je denkt, doet en voelt. Als je zo leert te kijken naar jezelf, krijg je een groter besef van jouw zelfbewuste “ik” en leer je jouw wilskracht te richten. Dat is een klein verschil met bijvoorbeeld mindfulness of Boeddhistische meditatie, die vaker geheel over loslaten gaan.

Het aanleren hiervan aan kinderen vraagt een creatieve en speelse aanpak. Vaak gaat dit aan de hand van (korte) meditaties die kunnen bestaan uit o.a. ontspanningsoefeningen, ademhalingsoefeningen, fantasieverhalen, gesprekken en creatieve expressie.

Onderwerpen die tijdens meditaties aan bod komen zijn: aandachtig zijn, bewust zijn van je lichaam, wilskracht, het bewust zijn van en het sturen en loslaten van bepaalde emoties en gedachten, concentratie, ademhalen, creativiteit en visualiseren. Aan het eind van iedere meditatie is er een affirmatie, waardoor het kind de rust of kracht die het zojuist gevonden heeft, kan vasthouden. Een volgende keer zal ik wat meer vertellen over affirmaties.